Od kilku lat możemy zaobserwować znaczne zwiększenie występowanie tornad i trąb powietrznych na świecie oraz w Polsce. Wielu naukowców tłumaczy to faktem zmiany klimatu spowodowanym efektem cieplarnianym. Przeważnie tornada lub silne trąby powietrzne występowały głównie w Stanach Zjednoczonych, aktualnie możemy zaobserwować je na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. W tym artykule postaramy się przybliżyć informacje na temat, co to jest tornado, jak powstaje oraz jakie niesie za sobą zagrożenia.
Co to jest tornado – trąba powietrzna?
Tornado lub inaczej trąba powietrzna to nic innego jak gwałtowna i silna kolumna wirującego powietrza. Wir łączy się z podstawą cumulonimbusa oraz styka się z powierzchnią Ziemi. Jego kształt przypomina lej tzw.: lej kondensacyjny, którego koniec spotyka się w powierzchnią. Najbardziej niebezpieczna jest dolna część leja to właśnie ona porywa z ziemi wiele odłamków, różnego rodzaju rzeczy oraz pył – wszystko zależne jest od siły tornada. Od kilku lat trąby powietrzne występują także w Polsce, w 20018 roku odnotowano najsilniejsze tornado w historii Polski.
Jak powstaje tornado?
Do powstania tornada wymagane są odpowiedni warunki atmosferyczne. Głównym czynnikiem są nagłe wahania temperatur, wynika to ze zderzenia i ścierania się mas chłodnego oraz ciepłego powietrza. Skutkiem może być silny wiatr, który swoją formą i siłą może zasłużyć na nazwę trąby powietrznej. Tornado powstaje w kłębiastej chmurze deszczowej zwanej cumulonimbusem. Dokładniej na skutek dużej różnicy prędkości oraz kierunku wiatru na różnych wysokościach całe masy powietrza potrafią zacząć wirować wokół swojej osi poziomej. W sytuacji, gdy w chmurze cumulonimbus występuje silny prąd wstępujący, może on odchylić wir w kierunku pionowych wówczas może dojść do wytworzenia tornada, lub znanej w Polsce trąby powietrznej. Najsilniejsze oraz najbardziej niszczycielskie tornada rodzą się głównie w superkomórkach, czyli chmurach burzowych – mapa burzowa. Najczęściej występują w Stanach Zjednoczonych.
Z jaką prędkością wieje tornado?
Tornado może osiągać prędkości od 65 do 500 km/h. Zazwyczaj prędkość wiatru mieści się w przedziale od 100 do 180 km/h. Najszybsze tornado w historii odnotowano w mieście Oklahoma w 1999 roku, prędkość wiatru dochodziła do 480 km/h.
Prędkość wiatru jest jednym z czynników, które określają siłę tornada. Im większa prędkość wiatru, tym bardziej niszczycielskie skutki może ono powodować. Skala Fujity (od F0 do F5) pomaga określić siłę tornada, wskaźnik ten obrazuje, z jaką siła i mocą uderzyło tornado oraz jakie szkody wyrządziło.
Zobacz także: Największe tornado w historii
Czy tornado różni się czymś od trąby powietrznej?
Tak, tornado i trąba powietrzna to dwa różne zjawiska meteorologiczne. Choć mogą przypominać siebie nawzajem. Tornado jest silniejsze i bardziej niszczycielskie od trąby powietrznej. Tornado ma tendencję do przesuwania się w jednym kierunku i powstaje wyłącznie w określonym sezonie, zwykle wiosną i latem. Trąba powietrzna zazwyczaj porusza się w różnych kierunkach i może wystąpić o każdej porze roku. Tornado zazwyczaj tworzy się w wyższych partiach atmosfery, podczas gdy trąba powietrzna tworzy się w niższych partiach.
Tornado to silny, spiralny wir powietrza, który zstępuje z chmury burzowej do powierzchni ziemi. Tornado jest zwykle bardzo silne i może przesuwać się z prędkością ponad 320 km/h, powodując zniszczenia i zagrożenie dla ludzi i zwierząt.
Trąba powietrzna to również spiralny wir powietrza, ale jest ona mniej intensywna niż tornado. Trąba powietrzna jest zwykle mniejsza i powstaje głównie nad powierzchnią wody. Trąby powietrzne mogą być spotykane na całym świecie, ale są szczególnie częste w tropikach i subtropikach.
Zobacz także: Jakie są rodzaje tornad?
Gdzie występuje najwięcej tornad?
Tornado brzmi bardzo złowieszczo, wielu z nas kojarzy to zjawisko głównie z amerykańskich filmów czy seriali, to właśnie w Stanach Zjednoczonych występuje najwięcej trąb powietrznych w ciągu roku. Większość tornad zaobserwować można w środkowej części USA. Znana na całym świecie Aleja Tornad gdzie występuje najwięcej tornad w ciągu roku, obejmuje takie stany jak Teksas, Oklahoma, Kansas, Iowa, Nebraska i Dakota Południowa. W europie największą ilość tornad w ciągu roku zaobserwowano w Wielkiej Brytanii oraz Holandii. Trąby powietrze w Polsce są rzadziej spotykane, jednak są możliwe latem, gdy bardzo ciepłe powietrzne zwrotnikowe zderza się z zimnym powietrzem polarnym.
Skutki tornad – zniszczenia wywołane przez tornada
Skutki tornad są bardzo poważne, a nawet destrukcyjne. Mogą one wyrządzać ogromne szkody w zabudowaniach, zabijać ludzi i zwierzęta. Skutki tornad zależą głównie od siły, z jaką tornado przechodzi przez dany region. Poniżej przedstawiamy najczęstsze zniszczenia, jakie powoduje tornado:
- uszkodzenia materialne – zniszczenie budynków, mostów, dróg, linii elektrycznych i innych infrastruktur,
- zagrożenie dla ludzi – obrażenia ciała i śmierć ludzi, w przypadku braku ostrzeżeń o nadchodzącym tornadzie oraz odpowiedniej ilości schronienia,
- zagrożenie dla zwierząt – śmierć lub liczne obrażenia zwierząt, szczególnie tych, które żyją na terenie otwartym np. bydło,
- zagrożenie dla fauny i flory – uszkodzenie lub zniszczenie roślinności, co może mieć negatywny wpływ na ekosystem,
- problemy z dostępnością zasobów – przejście tornada może powodować problemy z dostępnością wody, żywności, energii elektrycznej i innych zasobów, co może utrudnić życie mieszkańcom danego regionu,
- dodatkowe niebezpieczeństwa – tornado może powodować także liczne pożary, awarie elektryczne, wycieki paliw i inne zagrożenia.