Jak powstają i skąd się biorą chmury?

jak powstają chmury

Powstawanie chmur nie jest skomplikowanym zjawiskiem, a można z nich bardzo dużo wyczytać. Chmury mogą przybierać różne kształty, mieć różną wielkość, kolor, poruszać się z różną prędkością i na różnej wysokości. Zapoznając się z tym, jak przebiega powstawanie chmur, będziemy mogli samodzielnie ocenić i przewidzieć pogodę. Każdy chyba zna powiedzenie: „z dużej chmury mały deszcz”, ale czy rzeczywiście tak jest. Przyjrzymy się nieco bliżej temu, jak powstają chmury. Zgłębienie zagadnień: w jakim procesie powstaje chmura i jak nazywają się chmury, sprawi, że łatwiej będzie przewidzieć zmieniającą się pogodę.

Czym są chmury?

Udzielenie odpowiedzi na pytanie, czym są chmury?, wcale nie jest takie proste. Warto zacząć od tego, że chmura to po prostu para wodna. Chmura składa się ogromnej ilości mikroskopijnych kropel wody albo kryształków lodu, które pod wpływem ciepłego powietrza są unoszone ku górze. Do uformowania się chmury potrzebne są jeszcze cząsteczki soli, pyłu, albo dymu, gdyż to do nich przylegają krople wody i wokół nich dochodzi do formowania się chmur. Jeśli w powietrzu nie ma pyłu, to nie ma możliwości uformowania się chmur. A jak wiadomo im wyżej, tym chłodniej, dlatego dochodzi tam do szybkiego schłodzenia i skraplania się pary wodnej, tworząc w ten sposób cząstki wody i lodu, w efekcie czego na niebie widoczne są białe chmury. Wiadomo już, że chmura zbudowana jest z wody. Trzeba jeszcze dodać, że woda ta może przybrać jeden z trzech stanów skupienia: stały, ciekły i gazowy. Od tego też zależy wygląd chmury i rodzaj opadów. Dla lepszego zobrazowania ciemne, burzowe chmury posiadają największą ilość wody.
Nad oceanami tworzy się prawie cztery razy więcej pary wodnej, czyli chmur niż nad lądami.

Sprawdź także, dlaczego niebo jest niebieskie?

Jak powstają chmury?

Powstawanie chmur nie jest skomplikowanym procesem. Woda znajdująca się w morzach, oceanach, jeziorach i rzekach jest nagrzewana przez słońce i dochodzi do jej odparowywania. Para wodna, która unosi się do góry, w pewnym momencie styka się z zimnymi masami powietrza i dochodzi do jej schłodzenia, w efekcie czego wędrująca para wodna ponownie zmienia się w malutkie krople wody. Cząsteczki wody odnajdują drobne pyły w powietrzu, na których się osadzają, mówimy wówczas o kondensacji pary wodnej. W ten właśnie sposób dochodzi do powstawania chmur. To z czego będzie składała się chmura, zależy od temperatury, jaka panuje w wyższych partiach. Jeśli temperatura będzie dodatnia, to chmura będzie się składała z kropel wody, a jeśli będzie ujemna, to chmura będzie zbudowana z kryształków lodu.

Na terenach górzystych sytuacja wygląda nieco inaczej. Ciepłe powietrze, które znajduje się w wysokich partiach, styka się z napływającym powietrzem o niższej temperaturze, otulając górę i ochładzając się, a po części zmieniając się w chmury.

etap pierwszy i drugi powstawania chmur

etap trzeci i czwarty powstawania chmur

Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://zpe.gov.pl/a/chmury/DRKpXSAno

Jak nazywają się chmury?

Pewnie nie raz patrząc w niebo, zastanawialiście się: jaka chmura przelatuje nad waszymi głowami? Chmury różnią się między sobą m.in. budową i kształtem. Spoglądając w niebo, można zauważyć chmury w ciekawych, czy śmiesznych kształtach, trzeba tylko uruchomić swoją wyobraźnię. Rodzajów chmur jest kilka, a wszystko zależy od wysokości, na jakiej powstają, temperatury i wilgotności powietrza, czy sposobu, w jaki poruszają się po niebie.

Ze względu na budowę, chmury można podzielić na:

  • wodne, które zbudowane są z kropel wody
  • lodowe, które zbudowane są z kryształków lodu
  • mieszane, które zbudowane są zarówno z kropelek wody oraz kryształków lodu

Chmury mogą występować na różnych wysokościach, biorąc to kryterium pod uwagę, chmury dzielimy na:

  • wysokie, które poruszają się na wysokości 5-13 km nad ziemią
  • średnie, które poruszają się na wysokości 2-5 km nad ziemią
  • niskie, które poruszają się na wysokości 0-2 km nad ziemią

Ze względu na kształt wyróżnia się:

  • chmury pierzaste, które są rodzajem chmur wysokich zalegających na poziomie 5-13 km, zbudowane są z kryształków lodu, mają wygląd jedwabnych, mlecznych obłoczków; co istotne chmury pierzaste nie dają opadów;
  • chmury kłębiaste, które są rodzajem chmur średnich zalegających na poziomie 1-4 km, mają mieszaną budowę, mogą składać się z kropel wody oraz kryształków lodu; mają charakterystyczną kopułową budowę o płaskiej podstawie, występujące pojedynczo, w promieniach słońca góra wydaje się jedwabiście biała, a podstawa ciemnoszara; przeważnie chmury kłębiaste nie dają opadów; istnieją jednak chmury kłębiaste burzowe, które zwiastują burzę i krótki, ale intensywny deszcz;
  • chmury warstwowe, które są rodzajem chmur niskich zalegających na poziomie 100 m – 2 km, cechują się mieszaną budową; chmury warstwowe w jednolity i całościowy sposób pokrywają niebo i mają szarą barwę; chmury warstwowe zwiastują długotrwałe opady deszczu.

Jaka to chmura? – 10 rodzajów chmur

Poniższa klasyfikacja chmur została stworzona głównie dla celów synoptycznych, ale każdy na jej podstawie samodzielnie będzie mógł ocenić, jaka pogoda będzie w najbliższych godzinach. Poznając 10 grup chmur, możliwe stanie się dokładne przewidywanie pogody i poznanie jak nazywają się chmury widoczne na niebie.

Rodzaje chmur:

Chmury piętra wysokiego – chmury występujące na wysokości 5-13 km, występują przy najniższych temperaturach i zbudowane są z kryształków lodu; chmury w tej partii są białe, puszyste i przepuszczają promienie słoneczne:

  • cirrus (Ci), wyglądają jak cienkie, poplątane włókna, przypominające długie wstążki, z których tworzą się równoległe pasma; przy zachodzie słońca chmury cirrus przybierają różne barwy od śnieżnobiałych, po intensywnie czerwone, albo pomarańczowe;
  • cirrostratus (Cs), to rodzaj warstwowo-pierzastych chmur, które sprawiają wrażenie, jakby niebo przykryła biała zasłona; chmury te są dość cienkie i można przez nie dostrzec błękit nieba; spoglądając na słońce, można zauważyć pierścień wokół słońca to tzw. efekt halo;
  • cirrocumulus (Cc), chmury tego rodzaju wyglądają jak ławica malutkich, ale wyraźnie zaznaczonych pojedynczych obłoczków; trochę przypomina falującą wodę, albo delikatne nierówności na piasku wywołane przez podmuchy wiatru; chmury tego rodzaju mają kłębiasto-pierzastą budowę, a kształtem mogą przypominać wydłużony migdał;

Chmury piętra średniego – chmury występujące na wysokości 2-5 km; w tym piętrze chmury przeważnie występują pojedynczo i kształtem przypominają różyczki kalafiora, albo góry, czy kopuły:

  • altocumulusy (Ac), są to średnie chmury kłębiaste, najczęściej widocznych jest na niebie kilka elementów, które kształtem przypominają walec lub inne zaokrąglone bryły, które mogą być połączone; najczęściej chmury altocumulusy zbudowane są z kropel wody, jednak przy niskich temperaturach mogą być zbudowane z kryształków lodu; pomiędzy chmurami występują specyficzne przerwy, co sprawia, że wyglądają jak duży plaster miodu;
  • altostratusy (As), są bardzo podobne do altocumulusa, ale tworzą się na większej wysokości; altostratus to przykład chmury mieszanej, która zbudowana jest z kropelek wody i malutkich płatków śniegu; w upalne dni, zanim opady z takich chmur dotrą do ziemi, zdążą już wyparować; jednak jeśli zdarzy się, że dotrą do ziemi, to opady są długotrwałe i ciągłe;

Chmury piętra niskiego – chmury występujące na wysokości do 2 km:

  • stratus (St), wygląda jak szara powłoka rozwieszona na niedużej wysokości; jest to rodzaj chmury, która znajduje się najbliżej ziemi; na terenach równinnych stratusy znajdują się nawet kilkadziesiąt metrów nad ziemią;
  • nimbostratusy (Ns), są podobne do stratusów, gdyż też mają szarą barwę, ale są od nich dużo gęstsze i grubsze, mogą się ciągnąć nawet kilka kilometrów w górę; to typowo deszczowe chmury, zwiastują opady deszczu, albo śniegu, przez co mają dość rozmyty wygląd;
  • stratocumulusy (Sc), to chmury kłębiaste, ułożone na wysokości około 3 km nad ziemią; dla ludzkiego oka chmury są wyraźne i duże; ten rodzaj chmur tworzy pewnego rodzaju ławicę, szeroką warstwę chmur o białym, albo szarym zabarwieniu, nawet z dużo ciemniejszymi elementami; z chmur stratocumulus można spodziewać się delikatnej mżawki, a w zimne dni słabego opadu śniegu;
  • cumulus (Cu), jest pojedynczą chmurą kłębiastą, która osiąga duże rozmiary; cumulus jest wyraźnie zarysowaną chmurą, o postrzępionych brzegach, o gęstej budowie i pagórkowatym kształcie, wzrastającym ku górze; chmury zazwyczaj mają białą barwę, tylko ich podstawa może mieć ciemniejszy odcień; kształt cumulusa bardzo szybko się zmienia; chmury tego typu, mimo iż są zbudowane z kropel wody, to nie zwiastują opadów deszczu;
  • cumulonimbus (Cb), powiększające się cumulusy przekształcają się w cumulonimbusy, również chmury kłębiaste, ale deszczowe; chmury te potocznie się nazywa chmurami burzowymi, gdyż mają one ciemny kolor i towarzyszą im grzmoty oraz błyskawice; cumulonimbusy kształtem przypominają ogromne góry, rozciągające się na wszystkie piętra, przez ten rodzaj chmur nie są, w stanie przebić się promienie słoneczne; chmury burzowe mają mieszaną budowę, u góry piętrzą się kryształki lodu, a u dołu kryształki lodu i krople wody; ciemne cumulonimbusy zwiastują intensywny, deszcz, niekiedy grad, a w okresie zimowym śnieżycę.

rodzaje chmur

Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://mz.pan.pl/pl/ponad-ziemia-przeglad-chmur/

Przewidywanie pogody z chmur

Zachmurzenie nieba ocenia się w jedenastostopniowej skali. Z czego „0” oznacza, że niebo jest całkowicie bezchmurne, a „10”, że niebo jest całkowicie pokryte chmurami. Dzięki satelitom geostacjonarnym możliwe jest dokonanie oceny układu chmur i tego, jak się chmury przemieszczają. Satelity te robią w krótkich odstępach czasu zdjęcia konkretnych obszarów kuli ziemskiej, z ich zestawienia można ustalić, z jaką prędkością i w jakim kierunku przemieszczają się chmury. Nie trzeba jednak posiadać tak skomplikowanych urządzeń, aby samodzielnie móc wyczytać pogodę z chmur. Prognozy pogody podawane w telewizji bywają niedokładne, a to dlatego, że są zbyt ogólne. Niekiedy górale, czy rolnicy potrafią dużo trafniej ustalić pogodę na kolejny dzień niż meteorolodzy posiłkujący się specjalistycznym sprzętem. Poniżej prezentujemy kilka wskazówek, którymi można się zasugerować, chcąc samodzielnie ustalić pogodą na podstawie chmur:

  • purpurowe i czerwone chmury na zachodzie o zmierzchu mówią nam, że następnego dnia będzie piękna pogoda;
  • chmury o miedziano-złotym kolorze, z jasno srebrną obwódką zwiastują latem burze, a zimą gradobicia;
  • jeśli o świcie na niebie widoczne są ciemnoczerwone obłoki i plamy to, najprawdopodobniej będzie to burzowy dzień;
  • cirrusy i cirrostratusy, czyli wysokie chmury przesuwające się po zachodniej stronie nieba i zwiększające swoją objętość zwiastują nadejście ciepłego frontu, czyli pogorszenia się pogody;
  • ciemnoniebieskie i granatowe cumulonimbusy widoczne na horyzoncie zwiastują deszcz, śnieg, albo grad.

Obserwowanie chmur może być bardzo ciekawym zajęciem, a ponadto można z nich wiele wyczytać i przewidzieć, czy danego dnia będzie piękna słoneczna pogoda, czy będzie trzeba przygotować się na deszcz. Warto zatem zapamiętać, że szare chmury rozlegle pokrywające niebo najprawdopodobniej przyniosą długotrwały deszcz. Ciemne, gęste i wysokie chmury są zapowiedzią intensywnych opadów i burz. Najczęściej opady te są silne, a burza gwałtowna, ale nie trwająca zbyt długo. Najchętniej wypatrywanymi chmurami są chmury kłębiaste, gdyż one zwiastują dobrą pogodę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *