Natura potrafi być nieobliczalna i siać spustoszenie. W niektórych rejonach świata mają miejsce trzęsienia ziemi, w innych tsunami, a w naszym rejonie najgroźniejsze bywają burze. W okresie burzowym, czyli od czerwca do sierpnia burze występują bardzo często. Zjawisko to pojawia się niespodziewanie i nigdy nie wiadomo, z jaką uderzy siłą. Dlatego też trzeba wiedzieć nie tylko jak zachować się w czasie burzy, ale również jak zabezpieczyć swój dom przed burzą. Jedną z takich metod jest zamontowanie piorunochronu na domu i dowiedzenie się, jak działa piorunochron?
Spis treści
Co to jest piorunochron?
Piorunochron (instalacja odgromowa) to urządzenie lub instalacja służąca do ochrony budynków, maszyn i innych obiektów przed uszkodzeniami powodowanymi przez uderzenia piorunów. Składa się z metalowego przewodu, który jest podłączony do ziemi i prowadzi piorun bezpiecznie do ziemi, zapobiegając uszkodzeniom i zapewniając bezpieczeństwo dla ludzi i mienia.
Jak wygląda piorunochron?
Zacznijmy od początku, czyli od tego, jak wygląda piorunochron? Pewnie nie raz go widzieliście na jakimś budynku, ale może nie wszyscy wiedzieli, że patrzyli na piorunochron. Na pierwszy rzut oka wygląda on niepozornie, ale ma ogromne znaczenie i w dużym stopniu zwiększa bezpieczeństwo budynku i wszystkich znajdujących się w nim domowników podczas burzy. Piorunochron to metalowy pręt lub drut umieszczony na szczycie budynku, lub konstrukcji. Jest on połączony z ziemią i służy do ochrony budynku przed uszkodzeniami spowodowanymi przez pioruny. Piorunochrony są zwykle wykonane z miedzi lub aluminium i mają długość około 3 metrów. Umieszcza się je w najwyższym punkcie budynku, np. na dachu, i łączy z ziemią za pomocą metalowego kabla lub pręta.
Zobacz także: Co przyciąga pioruny?
Z jakich elementów składa się instalacja odgromowa?
Każdy piorunochron montowany na domu, czy innym budynku zbudowany jest z takich samych elementów:
- zwód, czyli przewód o średnicy nie mniejszej niż 6-8 mm wykonany ze stali nierdzewnej;
- przewód odprowadzający, jest elementem łączącym zwód z przewodem uziemiającym;
- przewód uziemiający, jest elementem, który łączy przewód odprowadzający z uziomem;
- złącze probiercze, zacisk łączący przewód odprowadzający z przewodem uziemiającym; montuje się go nad ziemią;
- uziom, metalowe elementy montowane pod ziemią, końcowy element piorunochronu.
Jak działa i do czego służy piorunochron?
Działanie piorunochronu jest bardzo proste. Piorunochron przechwytuje uderzenie pioruna i kieruje prąd elektryczny do ziemi, gdzie jest on rozpraszany. Pioruny uderzają w najwyższy metalowy element znajdujący się na dachu, czyli w piorunochron, a nie w sam dach. To właśnie w tym celu na konstrukcjach budynków, wieżowców, bloków, domów jednorodzinnych, czy w ich pobliżu umieszcza się metalowy pręt, zwany piorunochronem. Najważniejszym zadaniem, jakie ma spełniać piorunochron, jest ochrona przed uderzeniami piorunów podczas burzy. Piorunochron zapewnia drogę dla prądu elektrycznego pochodzącego z uderzenia pioruna, który płynie do ziemi, a nie przez konstrukcję. Piorunochrony są też znane jako pręty odgromowe lub zaciski powietrzne. Wyładowania podczas burzy mają ogromną siłę, niekiedy nawet ich natężenie sięga kilkunastu tysięcy amperów. Gdyby na budynku nie było zamontowanego piorunochronu, cała siła trafiłaby w budynek, wyrządzają ogromne szkody.
Działanie piorunochronu nie jest skomplikowane, a potrafi ochronić zarówno nas, nasze sprzęty elektryczne, jak i cały budynek. W momencie, gdyby na budynku nie było piorunochronu, a uderzyłby w niego piorun, wówczas mogłoby dojść do małej lub większej tragedii. W najlepszym wypadku spaliłoby nam się kilka sprzętów AGD i RTV, a w najgorszym mogłoby dojść do pożaru domu. Nie pozostałoby nam nic innego jak sporządzić protokół uszkodzenia sprzętu po burzy i jak najszybciej zamontować piorunochron, aby w przyszłości uniknąć takich sytuacji.
Piorunochron jak każdy sprzęt musi być regularnie sprawdzany i serwisowany. Najlepiej przeprowadzać kontrole piorunochronu przed rozpoczęciem sezonu burzowego, czyli wiosną i po jego zakończeniu, czyli jesienią. Podczas kontroli pracownik sprawdza, czy poszczególne elementy są ze sobą prawidłowo połączone.
Czy piorunochron jest obowiązkowy w każdym domu?
Piorunochrony są wymagane na wszystkich wysokich konstrukcjach w Stanach Zjednoczonych, takich jak drapacze chmur, wieże i anteny. Są one również wymagane na niektórych mniejszych konstrukcjach, takich jak kościoły i budynki historyczne. Piorunochron nie jest obowiązkowy w domach prywatnych. Właściciel prywatnego budynku jednorodzinnego może samodzielnie podjąć decyzję o zainstalowaniu piorunochronu na swoim domu. To ile kosztuje piorunochron, zależy od wielu czynników, w tym od użytego materiału, wielkości odgromnika i miejsca instalacji. Na cenę piorunochronu wpływa wielkość i typ konstrukcji, na której jest instalowany. Cena zależy również od długości piorunochronu i rodzaju instalacji. Piorunochron może kosztować kilka tysięcy złotych. W wielu krajach instalacja odgromowa nie jest obowiązkowa, ale jest bardzo zalecana, zwłaszcza w przypadku konstrukcji szczególnie narażonych na uderzenia piorunów, takich jak wysokie budynki.
Zobacz także: Jak działa radar burzowy?
Kiedy piorunochron jest obowiązkowy?
W polskim prawie budowlanym określone zostały przypadki, w których stosowanie piorunochronu jest obowiązkowe. Nie oznacza to jednak, że w innych przypadkach nie można zamontować piorunochronu na domu, po prostu nie trzeba tego robić.
Instalacja odgromowa musi być zainstalowana, gdy:
- budynek został zbudowany z materiałów łatwopalnych
- budynki zostały zbudowane na wzniesieniu lub innym miejscu szczególnie narażonym na uderzenia piorunów
- budynki w zabudowie rozproszonej zajmują powierzchnię większą niż 500 m2 i są wyższe niż 15 metrów
Warto pomyśleć o zainstalowaniu piorunochronu również na domach jednorodzinnych, które stoją samotnie na dużych otwartych przestrzeniach, co też zwiększa prawdopodobieństwo uderzenia w niego piorunu podczas burzy.
Kto wynalazł piorunochron?
Pierwszy piorunochron został wynaleziony przez Benjamina Franklina w 1752 roku. Przeprowadził on eksperymenty z latawcem, aby udowodnić, że piorun jest formą elektryczności. Wykazał również, że metal może być użyty do przewodzenia prądu elektrycznego pochodzącego z uderzenia pioruna. Piorunochron Franklina był wykonany z żelaza i został umieszczony na szczycie budynku sądu w Filadelfii. Składał się on ze spiczastego metalowego pręta przymocowanego do najwyższego punktu budynku. Pręt był połączony z drutem, który biegł wzdłuż boku budynku i był zakopany w ziemi. W momencie uderzenia pioruna prąd elektryczny z tego uderzenia spływał po pręcie do ziemi, chroniąc w ten sposób budynek przed uszkodzeniem. System ten służył do ochrony budynku przed uderzeniem pioruna. Piorunochron to bardzo ważny wynalazek.
Wynalazcy piorunochronu, Benjaminowi Franklinowi, przypisuje się uratowanie wielu istnień ludzkich i budowli przed zniszczeniem przez pożar spowodowany uderzeniem pioruna. Dziś jego wynalazek jest nadal używany i pomaga chronić ludzi i mienie przed niebezpieczeństwami związanymi z uderzeniami piorunów. Instalacja odgromowa zapewnia bezpieczną drogę dla prądu elektrycznego pochodzącego z uderzenia pioruna, który płynie do ziemi, a nie przez konstrukcję, co mogłoby spowodować pożar.