Prognozowanie pogody – na czym polega i jak powstaje?

na czym polega prognozowanie pogody

Bardzo łatwo dostrzegamy wpływ pogody na nasze codzienne sprawy. Dowiadujemy się o niej na stronach internetowych, w radiu, na ekranach telewizorów oraz smartfonów. Czasami niepogoda może popsuć nam plany, a zbyt niska temperatura wpływa negatywnie na odporność organizmu, a nawet samopoczucie. Jednak mimo wszystko niewiele osób zastanawia się, na czym tak naprawdę polega prognozowanie pogody oraz jakie są jej rodzaje. Warto pochylić się nad tym zagadnieniem, nie tylko w celu poszerzenia naszej wiedzy.

Czym jest prognozowanie pogody?

Prognozowaniem pogody nazywamy proces przewidywania przestrzennych oraz czasowych zmian atmosfery, takich jak ciśnienie, kierunek i prędkość wiatru, temperaturę, zamglenie, zachmurzenie, stan morza. Coraz częściej uwzględnia się również poziom zanieczyszczenia. Wszystkie czynniki, przyczyniające się do zmian w prognozie pogody, są podzielone na ogólne, a także lokalne. Do tej pierwszej grupy zaliczamy przykładowo globalną cyrkulację atmosfery, która decyduje o kierunku poruszania się ciepłych albo chłodnych mas powietrza. Natomiast do czynników lokalnych należą wyże i niże, czyli aktywne, zmieniające położenie układy baryczne.

Jak dzisiaj powstaje prognoza pogody?

Współczesna prognoza pogody jest trafniejsza niż wcześniej. Dzięki zastosowaniu bardziej precyzyjnych przyrządów pomiarowych, a także częstszemu wykorzystywaniu satelitów meteorologicznych oraz opracowaniu metod numerycznych, służących do analizy wyników, zwiększył się poziom dokładności potrzebnych pomiarów. Warto jednak zwrócić uwagę, że niektóre z badanych zjawisk nie są stałe, ale mogą występować chaotycznie, przez co pojawiają się spore problemy w tworzeniu prognoz długoterminowych. Może zdarzyć się sytuacja, że nawet z pozoru niewielkie i małoznaczące zaburzenie może przyczynić się do powstania zmian o ogromnym rozmiarze.

Zasady i metodologia prognozowania pogody

Metody prognozowania pogody są zróżnicowane. Każda z nich ma określoną dokładność, horyzont czasowy, a także swoje zastosowanie, na przykład do celów specjalistycznych. Najpopularniejsze metody prognozowania to:

  • metoda synoptyczna (sprawdza się podczas prognozowania w krótkim okresie czasowym i polega na obserwacji wielu zjawisk atmosferycznych)
  • metoda statystyczna (dotyczy prognozowania, z wykorzystaniem średnich wartości konkretnych elementów charakterystycznych dla danego dnia w roku, na podstawie dłuższego okresu)
  • metoda analogii (jest zbliżona do metody klimatycznej, ale polega na poszukiwaniu w przeszłości sytuacji synoptycznej podobnej do aktualnej)
  • metoda numeryczna (wykorzystuje się wtedy specjale oprogramowanie komputerowe, do analizowania wszystkich potrzebnych danych, a następnie przetwarzania ich według określonego algorytmu).
stacja pogodowa
Stacja pogodowa Szwajcaria – Weissfluh

Jakie są rodzaje prognoz pogody?

  1. Krótkoterminowe prognozy: obejmują okres do 48 godzin i są zwykle wykorzystywane do planowania na najbliższe dni. Mogą one zawierać informacje o temperaturze, wilgotności, ciśnieniu atmosferycznym, prędkości wiatru, kierunku wiatru i opadach.
  2. Średnioterminowe prognozy: obejmują okres od kilku dni do dwóch tygodni i są przydatne dla planowania dalszej przyszłości, takiej jak wyjazdy wakacyjne lub planowanie zbiorów. Mogą one uwzględniać zmienność atmosferyczną, ciśnienie, temperaturę, wiatr i opady.
  3. Długoterminowe prognozy: obejmują okres powyżej dwóch tygodni i są przydatne do planowania sezonowego lub planowania w dłuższej perspektywie czasowej. Mogą one obejmować ogólne trendy w ciśnieniu atmosferycznym, temperaturze i opadach.
  4. Pogoda natychmiastowa: to aktualna sytuacja pogodowa, zwykle aktualizowana co godzinę, która przedstawia aktualne warunki pogodowe, takie jak temperatura, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne, kierunek i prędkość wiatru, opady i widoczność.
  5. Modelowanie pogodowe: to technika, w której modele matematyczne są wykorzystywane do symulacji atmosfery. Modele te mogą przewidywać przyszłe warunki pogodowe, takie jak temperatura, ciśnienie atmosferyczne, wiatr i opady. Modele te są często wykorzystywane do prognozowania pogody na kilka dni w przyszłości.
  6. Prognoza specjalistyczna: przygotowana dla specjalnych zastosowań, np. dla sektora lotniczego, morskiego, rolnictwa czy energetyki.
  7. Hydrometeorologiczne prognozy: obejmujące informacje o stanie wód powierzchniowych i podziemnych, rzek, zbiorników wodnych, a także zjawiskach hydrologicznych takich jak powodzie czy susze.
  8. Lokalne i regionalne prognozy pogody: to prognozy, które skupiają się na przewidywaniu warunków pogodowych w jednym konkretnym miejscu, np. w danym mieście lub na konkretnym obszarze. Regionalne prognozy pogody obejmują większy obszar, np. całą daną prowincję, region czy kraj.
  9. Sezonowe prognozy: to rodzaj prognoz pogody, które obejmują okres kilku miesięcy, np. sezonu letniego, zimowego, jesiennego lub wiosennego. Takie prognozy zwykle obejmują przewidywania trendów, które mają zasadnicze znaczenie dla różnych sektorów, takich jak rolnictwo, turystyka, transport, energetyka i inne.
  10. Globalne prognozy pogody: to prognozy, które obejmują całą powierzchnię Ziemi, z uwzględnieniem różnych warunków pogodowych i klimatycznych. Są to prognozy, które obejmują cały świat i obejmują wiele parametrów, takich jak temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, opady atmosferyczne, wiatr i wiele innych.

Zobacz także: Jak powstają chmury?


W jaki sposób meteorolodzy opisują pogodę?

Meteorolodzy opisują pogodę na podstawie różnych parametrów, które odzwierciedlają aktualne warunki atmosferyczne. Oto niektóre z najważniejszych parametrów, które meteorolodzy stosują do opisu pogody:

  1. Temperatura powietrza: opisuje się ją za pomocą skali Celsjusza lub Fahrenheita i określa się ją w stopniach. Temperatura powietrza ma kluczowe znaczenie dla różnych działań człowieka, takich jak ubieranie się, planowanie podróży czy uprawianie sportów.
  2. Ciśnienie atmosferyczne: to siła, z jaką powietrze naciska na powierzchnię Ziemi. Mierzy się ją w hektopaskalach lub milibarach. Wysokie ciśnienie oznacza zwykle słoneczną i suchą pogodę, a niskie ciśnienie często jest związane z deszczem i burzami.
  3. Opady atmosferyczne: opisują ilość wody, która spada z atmosfery na powierzchnię Ziemi. Mierzy się ją w milimetrach. Opady atmosferyczne obejmują różne formy, takie jak deszcz, śnieg, grad czy rosa.
  4. Wilgotność powietrza: opisuje ilość pary wodnej w powietrzu i mierzy się ją jako procentowy stosunek pary wodnej do całkowitej ilości gazu w powietrzu. Wilgotność powietrza ma wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie, a także na uprawy i rośliny.
  5. Kierunek i prędkość wiatru: opisują kierunek, z którego wieje wiatr i jego prędkość. Mierzy się ją w kilometrach na godzinę lub w węzłach. Wiatr ma wpływ na pogodę, ale także na żeglugę, transport i energię wiatrową.
  6. Zachmurzenie: opisuje, jak wiele chmur jest widocznych na niebie. Zachmurzenie ma wpływ na ilość promieniowania słonecznego, która dociera do powierzchni Ziemi, i może wpływać na temperaturę powietrza.
  7. Widzialność: opisuje, jak daleko można zobaczyć w danym momencie. Widzialność ma wpływ na bezpieczeństwo na drogach i w transporcie lotniczym.

Te parametry są monitorowane na bieżąco przez specjalistów od meteorologii, a ich wartości i zmiany są przedstawiane w prognozach pogody.

W jakich dziedzinach życia człowieka prognozowanie pogody ma znaczenie?

Oprócz powszechnie dostępnych prognoz pogody możemy znaleźć również wersje specjalistyczne, adresowane do konkretnych odbiorców. Możemy spośród nich wyróżnić prognozy lotnicze, które są sporządzane dla potrzeb wszystkich typów lotnictwa. Prognozy morskie przygotowywane są z myślą o żeglarzach, rybakach oraz służbach ratunkowych. Dane o przewidywanej temperaturze powietrza w okresie od paru do kilkunastu dni, sygnalizujące o potrzebach grzewczych, występują w prognozach dla potrzeb energetyki i ciepłownictwa. Dostępne są również prognozy dla rolnictwa, które uwzględniają ważne parametry o uprawy roślin oraz hodowli zwierząt. Specjalistyczne prognozy dla turystów uwzględniają natomiast warunki meteorologiczne w konkretnym regionie.


Zobacz także: Ostrzeżenia Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej


Kto zajmuje się prognozowaniem pogody?

W Polsce to właśnie do zadań Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej należy stałe opracowywanie prognoz pogody, a w tym także ostrzeżeń służących ciągłej ochronie ludności, gospodarki narodowej oraz obronności. Poza tym wyróżniamy wiele innych instytucji, zajmujących się badaniami na tym polu. Wśród nich jest między innymi Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, odpowiedzialne za tworzenie prognoz numerycznych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *