Trzęsienie ziemi – czym jest i jak powstaje?

Trzęsienie ziemi

Trzęsienie ziemi to niebezpieczne zjawisko, które może mieć poważne konsekwencje dla ludzi i ich otoczenia. W naszym artykule omówimy, czym jest, jak powstaje i jakie są jego typy, skala i siła. Przedstawimy również zagrożenia i skutki oraz działania prewencyjne i ochronne, aby pomóc w zrozumieniu i zabezpieczeniu się.

Co to jest trzęsienie ziemi?

Trzęsienie ziemi jest to gwałtowne i krótkotrwałe drganie skorupy ziemskiej, powodowane przez nagłe zmiany w jej wewnętrznej strukturze. Może to być wynikiem fal sejsmicznych, które powstają w wyniku zderzenia się płyt tektonicznych lub wybuchu wulkanu. Trzęsienie ziemi to ruch falowy w głębi Ziemi, który powoduje drganie na powierzchni.

Jak powstaje trzęsienie ziemi?

Trzęsienie ziemi powstaje w wyniku drgań skorupy ziemskiej, które są spowodowane przez nagłe zmiany w jej wewnętrznej strukturze. Najczęściej są one wynikiem zderzenia się płyt tektonicznych, które tworzą powierzchnię Ziemi. W miejscach, gdzie płyty te się spotykają, nagromadzone naprężenia i deformacje mogą powodować pęknięcia i przesunięcia skorupy oraz powstanie wstrząsu, co może prowadzić do powstania fali sejsmicznej i trzęsienia ziemi. Inne przyczyny trzęsień ziemi to wybuch wulkanów, erozja i zapadanie się ziemi, a także działalność człowieka, taka jak wiercenie i budowa dużych konstrukcji.

Rodzaje trzęsień ziemi

Trzęsienia ziemi można podzielić na kilka głównych rodzajów. Istnieją cztery główne typy:

  • tektoniczne,
  • wulkaniczne,
  • zapadowe,
  • antropogeniczne.

Trzęsienia tektoniczne (najczęstsze i najgroźniejsze) powstają, jak wspomnieliśmy wcześniej, kiedy płyty tektoniczne przesuwają się względem siebie. Wulkaniczne powstają w wyniku aktywności wulkanicznej, takiej jak erupcja, a także wstrząsów powstałych w wyniku gromadzenia się magmy pod powierzchnią ziemi.


Zobacz także: Jak powstaje tornado?


W jakiej skali określa się wielkość trzęsienia ziemi?

Wielkość trzęsienia ziemi określa się za pomocą skali Richtera – która jest skalą logarytmiczną opartą na amplitudzie fal sejsmicznych. Każdy stopień na skali Richtera oznacza 10-krotnie większą energię sejsmiczną niż poprzedni stopień. Skala Richtera jest używana do określenia siły i może mieć wartość od 1 do 9 w skali, z wartością 9 oznaczającą najsilniejsze trzęsienie ziemi.

Trzęsienia ziemi o magnitudzie mniejszej niż 3,0 są często niezauważalne, podczas gdy te o magnitudzie większej niż 7,0 mogą powodować znaczne zniszczenia. Trzęsienia ziemi o magnitudzie większej niż 8,0 nazywane są trzęsieniami ziemi o wielkim natężeniu i mogą powodować katastrofy na skalę globalną.

Skala richtera
Skala Richtera | źródło: Państwowy Instytut Geologiczny – PIB

Skutki trzęsień ziemi

Trzęsienie ziemi może mieć poważne skutki dla ludzi i otoczenia. Mogą powodować uszkodzenia budynków i infrastruktury, takie jak mosty, autostrady i linie energetyczne, co może utrudnić dostęp do pomocy i utrudnić usuwanie skutków katastrofy. Powodują także zniszczenia miejsc zamieszkania, co może prowadzić do bezdomności i braku dostępności do podstawowych usług, takich jak woda i energia. Mogą także powodować lawiny, uszkodzenia instalacji nuklearnych i zanieczyszczenie środowiska. W niektórych przypadkach trzęsienia ziemi powodują także tsunami, które są szczególnie niebezpieczne dla ludzi mieszkających w pobliżu wybrzeża.

Trzęsienia ziemi mogą powodować różne skutki i zniszczenia, w tym:

  1. Uszkodzenie budynków i infrastruktury – zawalenie się budynków, mostów, dróg i innych obiektów.
  2. Ofiary śmiertelne wśród ludzi i zwierząt. Liczne obrażenia i urazy jak złamania, skaleczenia i inne obrażenia ciała.
  3. Problemy z dostawą wody pitnej i uszkodzenie systemów kanalizacyjnych.
  4. Zniszczenia spowodowane powodziami, tsunami i pożarami.
  5. Zmiany w środowisku – trzęsienie ziemi może powodować zmiany w krajobrazie, np. powstawanie nowych jezior i zmian w rzekach.

Zniszczony budynek w wyniku trzęsienia ziemiZniszczona droga w wyniku trzęsienie ziemi


Zobacz także: Jak powstaje tsunami?


Co robić w przypadku trzęsienia ziemi?

Jak zachować się w czasie trzęsienia ziemi? Ważne jest, aby reagować szybko i odpowiednio. Jeśli jesteśmy w budynku, powinniśmy szybko uciekać do otwartego miejsca, takiego jak korytarz lub otwarte okno, unikać starając się nie przebiegać przez drzwi ani nie stać pod meblami lub obiektami, które mogą spaść. Jeśli jesteśmy na zewnątrz, powinniśmy znaleźć bezpieczne miejsce, takie jak zielona strefa lub wejście do budynku. Powinniśmy unikać korzystania z windy i kontynuować ucieczkę, dopóki nie zakończy się wstrząs. Po trzęsieniu ziemi musimy unikać poruszania się po uszkodzonych budynkach i skontaktować się z władzami, aby uzyskać informacje o sytuacji i instrukcje dotyczące dalszych działań. Warto także mieć przy sobie zestaw pierwszej pomocy i środki ostrożności, takie jak latarka i radio. W przypadku poważniejszych obrażeń należy natychmiast udać się do najbliższego szpitala.

W przypadku wystąpienia trzęsienia ziemi należy przestrzegać kilku zasad:

  1. Najważniejsze – Nie panikuj: staraj się zachować spokój i nie panikuj, ponieważ może to utrudnić Twoją zdolność do podejmowania właściwych decyzji. Większość trzęsień ziemi trwa nie dłużej niż 60 sekund.
  2. Znajdź bezpieczne miejsce: staraj się znaleźć bezpieczne miejsce, schowaj się pod biurkiem, stołem lub w rogu pomieszczenia.
  3. Uważaj na spadające elementy: jeśli jesteś w pobliżu mebli, uważaj na elementy i przedmioty, które mogą podczas trzęsienia ziemi spaść na Ciebie.
  4. Unikaj szklanych okien i drzwi: trzymaj się w bezpiecznym miejscu i unikaj szklanych okien i drzwi, ponieważ mogą one ulec zniszczeniu w wyniku trzęsienia ziemi, a odłamki szkła mogą Cię mocno zranić.
  5. Nie używaj windy: po trzęsieniu ziemi nie używaj windy, ponieważ może ona ulec uszkodzeniu.
  6. Wyjdź z budynku. Zachowaj szczególną ostrożność na spadające elementy budynku oraz na wstrząsy wtórne, które mogą dodatkowo uszkodzić budynek.
  7. Unikaj obszarów zagrożonych: unikaj obszarów, które mogą być zagrożone dodatkowymi zawaleniami, takimi jak budynki, mosty i inne obiekty.
  8. Oceń swoje obrażenia: jeśli jesteś ranny, staraj się udzielić sobie pierwszej pomocy i wezwij pomoc medyczną.
  9. Zgłoś swoje położenie i potrzeby: jeśli potrzebujesz pomocy, zgłoś swoje położenie i potrzeby władzom lub służbom ratunkowym.

Jak sprawdzić gdzie są trzęsienia ziemia?

Aby sprawdzić, gdzie występują trzęsienia ziemi, można skorzystać z różnych dostępnych narzędzi, takich jak mapa trzęsień ziemi. Istnieją strony internetowe, takie jak USGS (United States Geological Survey) i EMSC (European-Mediterranean Seismological Centre), które monitorują i raportują trzęsienia ziemi na całym świecie. Mapy aktualizowane są na bieżąco i pokazują, gdzie i kiedy wystąpiły trzęsienia ziemi na całym świecie, a także ich siłę i wpływ na okoliczne obszary. Można też użyć aplikacji mobilnych np., My Earthquake Alerts, które poinformują Cię o trzęsieniach ziemi w Twojej okolicy. Aplikacje mobilne pozwalają monitorować trzęsienia w czasie rzeczywistym i dostarczają powiadomienia o zagrożeniu na telefonie. Informacje o trzęsieniach ziemi są często dostępne w wiadomościach radiowych i telewizyjnych.

trzęsienia ziemi na świecie
Trzęsienia ziemi na całym świecie – EMSC

Gdzie najczęściej występują trzęsienia ziemi?

Trzęsienia ziemi mogą wystąpić wszędzie na Ziemi, jednak niektóre obszary są bardziej narażone na tego typu zjawiska niż inne. Najwięcej trzęsień ziemi występuje wzdłuż linii wulkanów i wybrzeży, gdzie płyty tektoniczne spotykają się lub przesuwają obok siebie. Częste trzęsienia ziemi występują również w strefie subdukcji, czyli tam, gdzie jedna płyta tektoniczna podsuwa się pod inną i jest stopniowo absorbowana. Największa liczba trzęsień ziemi występuje wzdłuż „Pacyficznego pierścienia ognia” (strefa częstych trzęsień ziemi i erupcji wulkanicznych), regionu otaczającego Ocean Spokojny i obejmującego części wybrzeży Ameryki Północnej i Południowej, Japonii i Australii.

Podsumowanie

Trzęsienie ziemi to nieodłączny element naszego życia na Ziemi, którego skutki są często dramatyczne dla ludzi i infrastruktury. Jest to jednak naturalne zjawisko, którego powstanie jest związane z dynamiczną naturą naszej planety. Poznanie typów trzęsień ziemi oraz ich skutków, jak również wiedza na temat tego, co robić w sytuacji wystąpienia tego zjawiska, jest niezwykle ważne dla naszego bezpieczeństwa. Dostępne mapy trzęsień ziemi i aplikacje mobilne pozwalają na śledzenie tych zdarzeń w czasie rzeczywistym i pozwalają nam być świadomym tego, co dzieje się na naszej planecie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *